Obrazek dla każdego – fabryczne obrazy z przełomu XIX i XX wieku

Wystawa prezentuje zbiory Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu oraz Muzeum – Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie.

Był czas, gdy ściany izb i pokojów ozdobiły obrazy wytwarzane w fabrykach obrazów. Drukowane w hurtowych ilościach, stanowiły namiastkę sztuki wysokiej, do tej pory dostępnej tylko bardziej zamożnym. Od połowy XIX wieku niemal każdego stać było na oleodruki kupione na jarmarku, w czasie pielgrzymki, w miejskiej księgarni, a także otrzymanymi w prezencie od krewnych lub pracodawców (np. na zakończenie służby). Zadaniem obrazów fabrycznych było naśladowanie obrazów olejnych. Tę rolę najlepiej spełniały oleodruki, które adresowano do niewyrobionych artystycznie odbiorców ze wsi i miasteczek.

Rozpowszechnienie obrazów umożliwił rozwijający się w 2. połowie XIX wieku przemysł reprodukcyjny, który stwarzał warunki do masowego drukowania dzieł każdego rodzaju, rozmiaru i wielkości. Reprodukcje obrazów najpierw pojawiły się w domu mieszczańskim, skąd szybko trafiły do białych izb wiejskich chałup i pokojów robotniczych mieszkań. Stosunkowo szybko stały się wyrazem upodobań artystycznych chłopów i robotników.

Dziś obrazy fabryczne znajdują coraz więcej wielbicieli, którzy doceniają wartość bogato ornamentowanych i zdobionych błyszczącą miką druków XIX-wiecznych, a także – jakże słodkich w swej naiwności – obrazów pląsających nimf i panien śniących o zamążpójściu. Warto więc przypomnieć sobie zapomniany świat obrazów fabrycznych, tym bardziej, że charakterystyczną cechą znakomitej ich większości jest pozytywny i optymistyczny przekaz.

Elżbieta Oficjalska,

kustosz Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu