Wedle zwyczajów ludowych liczba potraw podczas wieczerzy wigilijnej musiała mieć nieparzystą ilość, natomiast zgodnie z tradycją katolicką powinna się składać z dwunastu potraw na pamiątkę 12 apostołów. Niemniej, zawsze kolacja wigilijna składała się z potraw przyrządzonych z płodów zebranych z pola, lasu czy sadu takich jak m.in: kapusta, grzyby, buraki, ryby, mak, miód i orzechy.
Na stole wigilijnym nie mogło zabraknąć potraw z dodatkiem kapusty i grzybów. Według przekonań, kapusta kiszona miała chronić od chorób fizycznych i psychicznych, zapewnić miała witalność i siłę.
Znaczenie miały też leśne grzyby dodawane do pierogów, uszek i kapusty. Grzyby jako pochodzące „ nie z tego świata” czy „wykradzione z innego świata” miały magiczną moc przynoszącą szczęście i dostatek. Stanowiły też pokarm dla dusz przodków, zapewniający ich przychylność.
Groch w wigilijnych potrawach był znakiem urodzaju, płodności, a w szczególności pieniędzy. Istniało przekonanie że kto zje w Wigilię groch, przez cały rok będzie przyciągał pieniądze. Potrawy z grochu wpływały również na zgodę i miłość. Z kolei groch w połączeniu z kapustą gwarantował zdrowie fizyczne, jak i jasność umysłu.
Tradycyjny wigilijny barszcz czerwony dzięki zawartości buraków miał dodawać urody. Czerwone buraczki zapewniać miały powodzenie i pomyślność. Osoba spożywająca je cieszyć się miała długim życiem w zdrowiu i nieskazitelną urodą.
Spożywanie ryb podczas postnej kolacji wigilijnej zapewniało spokojny żywot w nowym roku. W ludowych wierzeniach ryba była symbolem płodności i nowego życia. W tradycji chrześcijańskiej ryba to znak Jezusa Chrystusa, odradzania się w nowym roku.
Potrawy z makiem w Wigilię przynosić miały domownikom dobrobyt i bogactwo. Mak bowiem od zawsze był symbolem urodzaju i płodności. Według wierzeń ludowych, mak był najważniejszą z wigilijnych potraw, a jego brak mógł ściągnąć na domostwo nieszczęście.
Kompot z suszu to napój podawany podczas kolacji wigilijnej. Przygotowywany był na bazie suszonych owoców, np. jabłek, śliwek czy gruszek. Jabłka będące jego składnikiem przynosiły urodzaj, miłość i zdrowie. Gruszki gwarantowały długie życie, szczęście i obfitość. Suszone śliwki odpędzały złe moce i przeszkody, symbolizowały pomyślność i długie życie.
Podstawowe składniki jak miód i orzechy również posiadały określoną symbolikę. Miód uważany był za pożywienie istot pozaziemskich. Spożywany podczas wieczerzy wigilijnej chronił przed złem, dawał radość i dostatek. Orzechy związane były natomiast z mądrością i intelektem, pieniędzmi i płodnością.
Opracowanie: Izabela Jarczyk