Wystawa czasowa – “Szopki krakowskie”
Po raz pierwszy konkurs na najpiękniejszą szopkę krakowską zorganizowano w 1937 roku. Inicjatorem konkursu był Jerzy Dobrzycki ówczesny kierownik Biura Propagandy Artystycznej przy zarządzie Miejskim w Krakowie. Od 1946 roku organizacją tego przedsięwzięcia, wpisanego w 2014 roku na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, zajmuje się Muzeum Historyczne Miasta Krakowa.
Szopka krakowska to smukła, wielopoziomowa, wieżowa i bogato zdobiona konstrukcja, zrobiona z lekkich, nietrwałych materiałów. Charakteryzuje się ona, zwłaszcza obecnie, nagromadzeniem zminiaturyzowanych elementów zabytkowej architektury Krakowa, fantazyjnie przetworzonych i połączonych. Szopka ma służyć za godne miejsce przedstawienia wielkiej tajemnicy Narodzin Syna Bożego. Powstała w XIX-wiecznym Krakowie, daleko odbiega od wszystkiego, co stworzyła w tej dziedzinie nie tylko Europa, ale i cały świat.
Prace konkursowe oceniane są pod względem nawiązania do tradycji (kanonu), architektury, kolorystyki, lalek, elementów ruchomych, nowatorstwa, dekoracyjności i ogólnego wrażenia estetycznego. Konstruktorzy szopek do ich budowy stosują głównie drewno, tekturę, papier, szkło, folię aluminiową w różnych kolorach i odcieniach. Do innowacyjnych materiałów używanych w konstrukcji czy w tworzeniu postaci należą stal, modelina, tworzywa, gips, czy też włóczka. Dzięki zastosowaniu przewodów elektrycznych, żarówek, pozytywek z melodiami, silników elektrycznych, przekładni, przegubów i wałów, szopki „ożywają”.
„Szopka jest ludzkim listem do Boga, komentarzem do jego dzieła, próba metaforycznego opowiedzenia mu, kim jesteśmy (…) jak widzimy świat.”
Wśród eksponatów zgromadzonych w Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec znajduje się kolekcja szopek krakowskich. W roku 2018 ten niezwykły zbiór został powiększony o kolejne trzy obiekty. Realizacja zadania była możliwa dzięki dofinansowaniu uzyskanemu w ramach programu Kolekcje muzealne 2018 ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W kolekcji wygiełzowskiego muzeum znajdują się szopki autorstwa uznanych szopkarzy takich jak Witold Głuch, Stanisław Malik, Bronisław Pęcik, Stanisław Paczyński, Roman Woźniak i nowo pozyskane Tadeusza Gillerta.
Tadeusz Gillert urodził się w 1932 r. w Krakowie i obecnie jest jednym z najstarszych żyjących twórców szopek krakowskich. Ukończył wyższe studia na AGH i pracował w kopalni rud cynku i ołowiu „Trzebionka” w Trzebini. Równie mocno co z Krakowem związany jest z Krzeszowicami gdzie był jednym z inicjatorów powstania Grupy Plastycznej „Zdrój”. W dziedzinie szopkarstwa był samoukiem a swoje pierwsze dzieło wykonał w 1941 r. Jak pisze o jego pracach Anna Szałapak (etnograf, etnolog, doktor nauk humanistycznych , piosenkarka, wykonawczyni poezji śpiewanej) wyróżniają się one malarskością, co można wytłumaczyć tym, iż jedną z jego pasji jest malarstwo olejne. Ciekawa jest kolorystyka jego prac, szczególnie zestawienie koloru szafirowego z zielenią i czerwienią.
Swoją pasją zaraził synów i wnuki, a także uczestników zajęć, którym prezentował arkana powstawania szopki krakowskiej. Wykonał ponad 100 szopek, które znajdują się w kolekcjach prywatnych oraz muzealnych w kraju i za granicą. Jego szopki były wielokrotnie nagradzane. W 2008 roku otrzymał nagrodę im. Z. i R. Reinfussów za całokształt twórczości a w 2017 roku został odznaczony przez Ministra Glińskiego odznaką „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.
Na wystawie czasowej SZOPKI KRAKOWSKIE oprócz dzieł Tadeusza Gillerta można zobaczyć kilkanaście szopek ze zbiorów Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec.
Wystawa czasowa: „Szopki krakowskie”
Czas ekspozycji: 30 listopada 2018 – 1 lutego 2019r .
Miejsce ekspozycji: Dwór z Drogini – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec
Scenariusz i realizacja: Agnieszka Oczkowska
Współpraca: Mirosław Grzywnowicz, Piotr Skórkiewicz
Dofinansowano ze środków MKiDN w ramach programu Kolekcje Muzealne 2018