Historia:
Wieś Tomaszowice, położona jest w gminie Wielka Wieś, w województwie małopolskim, na północny zachód od Krakowa. Jest to wieś o rodowodzie rycerskim, wspomniana już w średniowiecznych dokumentach. Właścicielami Tomaszowic, od XIV wieku byli kolejno m.in: Minoccy, Szafrańcy, Kucharscy, Gosławscy. Od II połowy XVIII wieku, Tomaszowice należały do: starostów wolbromskich Dębińskich, Ankwiczów, Piekarskich. W roku 1830 wieś zakupił Tadeusz Konopka herbu Nowina dla swego syna Romana. Najprawdopodobniej Tadeusz Konopka wzniósł nowy, murowany, klasycystyczny dwór oraz zabudowania gospodarcze w Tomaszowicach. Rodzina Konopków była właścicielem wsi i dworu aż do 1936 roku, wtenczas dobra te przechodziły rozwój gospodarczy i ekonomiczny. W pierwszej połowie XX wieku, majątek w Tomaszowicach był dzierżawiony przez inżyniera Ludwika Bogusza. W czasie II wojny światowej, właścicielem
Tomaszowic był Władysław Kański, dyrektor Towarzystwa Ubezpieczeniowego „ Florianka” w Krakowie, który zmarł w 1944 w niemieckim więzieniu. Po okresie II wojny światowej, Tomaszowice stały się własnością Skarbu Państwa. W zespole dworskim powstało Państwowe Gospodarstwo Rolne ( PGR), a następnie funkcjonowały tu chlewnia oraz tuczarnia. Budynek dworu podzielony był na mieszkania i biura, powstał również nowy zespół budynków inwentarskich. Działalność wyżej wymienionych przedsiębiorstw doprowadziła do znacznych zniszczeń i degradacji w układzie przestrzennym dworu i parku. W latach 90 XX wieku, wskutek transformacji polityczno – gospodarczej, prawa do dworu odzyskali spadkobiercy ostatniego prawowitego właściciela. W 1996 roku, potomkowie rodziny Odrowąż- Pieniążków sprzedali zdewastowany dwór i zabudowania dworskie nowemu właścicielowi, prawnikowi pochodzącemu z Kurdystanu. W latach 1997- 2000 nowy właściciel pod nadzorem Małopolskiego Inspektora Ochrony Zabytków, przeprowadził prace remontowo – konserwatorskie na terenie zespołu parkowo- dworskiego, tj : budowa oczyszczalni ścieków, sieci energetycznej i kotłowni, prace oczyszczające i osuszające budynek dworu i sąsiadujące obiekty, podnoszenie fundamentów. Obecnie, w roku 2020, dwór w Tomaszowicach działa jako hotel o podwyższonym standardzie. W sąsiadujących z nim budynkach, znajdują się sale konferencyjne i seminaryjne, pomieszczenia wystawowe oraz restauracja.
Opis:
Zespół dworsko- parkowy wraz z zabudowaniami, położony jest na około 10 hektarowym terenie w Tomaszowicach.
Dwór wraz z zabudowaniami otoczony jest stuletnim parkiem skomponowanym w stylu angielskiego parku krajobrazowego. Dwór stanowiący najcenniejszy obiekt zespołu, powstał w XIX wieku, w stylu klasycystycznym. Jest to budynek murowany, parterowy, pokryty wysokim, czterospadowym dachem z lukarnami. Dwór umieszczony jest na planie prostokąta, na wysokiej podmurówce. W części frontowej posiada czterokolumnowy wgłębny portyk, który jest zwieńczony trójkątnym frontonem z półkolistym oknem. Osiowość i symetryczność podziału fasady budynku dworu podkreślona jest środkowym ryzalitem, z wejściem prowadzącym na taras ogrodowy. Naroża budynku poddane są ozdobnej obróbce, okna posiadają dekoracyjne obramowania. Do dworu prowadzi wejście typu portfenetr.
Dwór w latach 1997- 2000 przeszedł gruntowny remont i odnowę. Wówczas przebudowano więźbę dachową, dobudowano klatki schodowe, powiększono powierzchnie piwnic. Dokonano również renowacji wnętrz dworskich, m.in : przywrócono amfiladowy układ pomieszczeń, zrekonstruowano sztukaterię ścian, kominków, dbając o zachowanie odpowiedniej kolorystyki. Wszelkie prace remontowe w dworze prowadzono zgodnie z założeniami historyczno- architektonicznymi i pod opieką konserwatorską.
Rejestr zabytków:
Tomaszowice gm. Wielka Wieś- zespół dworski: dwór, park. d. sad, A-43 z 13.05.1968 [A-661/M]
Bibliografia:
Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982.
Dvořák M., Dwory, zamki, pałace, Kraków: Wydawnictwo Kluszczyński, 2005.
Jaroszewski T., Dwory i dworki w Polsce, Warszawa: Wydawnictwo: Sport i Turystyka MUZA S.A., 1997.
Jasica P., Od tuczarni do pałacu, „Rzeczpospolita” nr 12, 15.01.2001, [ PDF],dostęp 28.07.2020, http://www.zrhotele.pl/plik/16/
Strona Szlaki Małopolski, https://dnidziedzictwa.pl/zespol-dworski-w-tomaszowicach/, dostęp 28.07.2020
Strona internetowa Dworu w Tomaszowicach- Krakowskiego Centrum Konferencyjnego, http://www.dwor.pl/, dostęp 28.07.2020
Strona internetowa Szlaki turystyczne Małopolski, https://malopolska.szlaki.pttk.pl/1081-pttk-malopolska-tomaszowice, dostęp 28.07.2020