Dostępność – Zamek Lipowiec
Ul. Zamkowa
32-551 Babice
Kasa, informacja – 696 729 109
Ogólne informacje
Zamek Lipowiec – Na terenie rezerwatu przyrody, na stromym wapiennym wzgórzu porośniętym majestatycznymi bukami piętrzą się ruiny zamku Lipowiec. W ciągu wieków warowania zmieniała swój wygląd, przeznaczenie i przynależność. Kamienne i surowe mury kojarzą się ze średniowieczem, ale obecna forma zamku to głównie wynik przebudowy w czasach nowożytnych, zwłaszcza w XVIII w. Widoczny ślad gotyku to wystająca ponad korony drzew cylindryczna wieża. W 1242 r. biskup krakowski Prandota przejął Lipowiec wraz z okolicznymi wsiami – dało to początek długiej przynależności zamku do dóbr biskupich zwanych później kluczem lipowieckim. Prawdopodobnie staraniem Prandoty powstał gródek drewniano-ziemny strzegący dróg z Krakowa na Śląsk. Na przełomie XIII i XIV w. bp Jan Muskata zbudował murowany zamek złożony z potężnej kamiennej wieży, bramy i trudnych do odczytania fortyfikacji, w obrębie których wykuto studnię. Lipowiec był jednym z najmocniejszych punktów obronnych podczas wojny pomiędzy Łokietkiem a zwolennikami Wacława II i bpa Muskaty. Kolejnym znaczącym dla zamku etapem były rządy biskupów Wojciecha Jastrzębca (1412-23) i Zbigniewa Oleśnickiego (1423-55). Zapewne im zawdzięczamy rozbudowę: obudowanie wieży oraz postawienie budynków wokół dziedzińca. Na ten okres datuje się także powstanie murów obwodowych tworzących z zespołem przedbramia obwód zamknięty. Podwyższono także wieżę wyposażając ją w dwie działobitnie oraz taras ze strzelnicami na szczycie. W XVI w. Lipowiec zaczął oddalać się od roli twierdzy wchodząc coraz bardziej w rolę więzienia i rezydencji biskupiej. Gorący czas reformacji wiąże się z uwięzieniem w 1550 r. słynnego reformatora religijnego Franciszka Stankara.
W 1629 r. zamek uległ spaleniu. Odbudowy podjął się bp Jakub Zadzik w latach 40. XVII w. W tym samym czasie rozpoczął się proces pozbawiania zamku funkcji rezydencjonalnej, którą przejął zbudowany u stóp wzgórza wygodny drewniany dwór. Zamek stracił również prawie całkowicie znaczenie militarne. W 1655 r. bez trudu opanowali go Szwedzi i założyli w nim kwaterę dla gen. Pawła Würtza, który na odchodnym podpalił budowlę zamieniając ją na dziesiątki lat w ruinę. Wiosną 1656 r. pod zamkiem rozegrała się potyczka Szwedów z oddziałami polskimi dowodzonymi przez rotmistrza Kaspra Kasprzyckiego. W 1683 r. zamek lipowiecki świadkował doniosłemu wydarzeniu, jakim był przejazd Jana III Sobieskiego wraz z orszakiem i częścią armii na odsiecz Wiedniowi. Wziąwszy pod uwagę poziom zniszczeń na zamku po potopie, należy założyć, że król z Marysieńką i jej damami dworu spędzili noc w wygodnym dworze zbudowanym przez bpa Zadzika. W 1732 r., decyzją bpa Felicjana Szaniawskiego na zamku został założony dom poprawy dla duchownych. Przebudową i dostosowaniem do nowych potrzeb zajął się w kolejnych latach bp Andrzej Załuski (prace zakończono w 1758 r.). Na pierwszym piętrze pomieszczono cele więzienne oraz pokoje mieszkalne dla duchownych biorących udział w rekolekcjach lub odprawiających dobrowolną pokutę. Na drugim piętrze ulokowano apartamenty biskupie, co świadczy o przywróceniu budowli funkcji rezydencjonalnej. W 1789 r. zamek przeszedł na własność skarbu państwa polskiego, a w 1802 r. został upaństwowiony na rzecz Austrii. W 1809 r. kolejny pożar strawił dachy wraz ze stropami II piętra – od tego momentu postępowało już tylko niszczenie. W połowie XIX w. zamek trafił w ręce prywatnych właścicieli, w tym od 1868 r. słynnego pruskiego przedsiębiorcy hrabiego Guidona Henckel von Donnersmarcka – człowieka bardzo bogatego, który jednak nie planował odbudowy warowni, chociaż odwiedzał ją często i snuł się wśród ruin. Po II wojnie światowej zamek upaństwowiono. W latach 1961-1975 trwały prace mające na celu przekształcenie Lipowca w trwałą ruinę przystosowaną do zwiedzania
Dojazd, parking
Dojazd do Zamku możliwy jest samochodem osobowym, busem oraz autobusem miejskim. Przystanek dla busów pn. ,, Skansen – Wygiełzów’’ znajduje kilometr od wejścia do Zamku. Przystanek dla autobusów miejskich pn.,, Płaza Dolna – pętla’’ znajduje się około dwóch kilometrów od wejścia do Zamku.
Rozkład jazdy:
Zobacz: Linia 17a http://rozklady.zkkm.pl/rozklad-17a_20240707-1-1.html
Zobacz: Linia 32a http://rozklady.zkkm.pl/rozklad-32a_20240519-1-1.html
Jeżeli występuje potrzeba pomocy w dotarciu z przystanku istnieje możliwość zamówienia asystenta, który udzieli tej pomocy. Prosimy o zgłoszenie takiej potrzeby min. 2 dni przed przyjazdem do koordynatora dostępności.
Parking znajduje się kilometr metrów od wejścia do zamku przy bramie nr 2. Wyłożony kostką z wyznaczonymi miejscami postojowymi, przeznaczony zarówno dla aut osobowych jak i autobusów.
Otoczenie Zamku
Zamek znajduje się na wzgórzu. Do zamku prowadzi szeroki deptak wyłożony kostką. Za budynkiem dworu skręcamy w lewo w asfaltową drogę, która łączy się z leśną ścieżką. Ścieżka jest wyboista i pełna wystających korzeni co stanowi duże utrudnienie dla osób o ograniczonej mobilności oraz poruszających się na wózkach.
Kasa
Kasa biletowa znajduje się po lewej stronie od wejścia na Podzamcze w budynku zwanym Punktem Obsługi Turystycznej. Dojście do budynku prowadzi przez nierówny zarośnięty trawą teren. Wewnątrz znajduje się kawiarnia , w której można napić się kawy i zjeść ciasto.
Toaleta
Toaleta znajduje się w budynku kasy i jest przystosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Drzwi otwierane na zewnątrz, w lewą stronę. Możliwość swobodnego podjechania wózkiem pod umywalkę.
Wnętrza
Podzamcze
Stanowi rozległy zielony teren, na którym po prawej stronie od wejścia znajduje się niski budynek punktu obsługi turystycznej oraz toalety.
Po prawej stronie z terenu podzamcza na Zamek górny prowadzi wsparty na 6 filarach drewniany most, a następnie kamienne podejście do bramy.
Zamek górny
Po przejściu przez bramę wchodzimy do korytarza prowadzącego na górny dziedziniec. Po drodze mijamy znajdujący się po prawej stronie refektarz a po lewej drewniane schody prowadzące na I piętro. Wokół górnego dziedzińca znajdują się pomieszczenia: skarbiec, piekarnia, wozownia, pomieszczenie studzienne, kuchnia i spiżarnia.
I piętro
Na I piętrze znajdują dwie sale wystaw stałych: pierwsza poświęcona historii Zamku Lipowiec, druga pracom archeologicznym prowadzonym na zamku.
Idąc dalej mijamy po prawej stronie cele więzienne przeznaczone dla duchownych łamiących prawa kanoniczne. Ostatnim pomieszczeniem na tym piętrze jest pozostałość po XVIII wiecznej kaplicy. Obecnie. Obecnie ta część zamku jest niedostępna dla zwiedzających z powodu trwających prac remontowych
II piętro
Drugie piętro stanowią pozostałości po salach: sala biskupia, kawiarnia, pokoje dla gości, alkowa i górna część kaplicy. Na drugim piętrze nie zachowało się zadaszenie. Obecnie ta część zamku jest niedostępna dla zwiedzających z powodu trwających prac remontowych.
Wieża
Do wieży prowadzą: spiralne metalowe schody, 96 kamiennych stopni oraz 3 metrowa metalowa drabinka. Górę stanowi niewielki taras widokowy.
Informacje dla rodzin z małymi dziećmi
Ze względu na specyfikę ekspozycji: nierówny teren, kamienne ścieżki, schody, brak windy ; poruszanie się po zamku dla osób z wózkami dziecięcymi jest utrudnione.
W kasie można zakupić bilet rodzinny. W planach jest opracowanie gry edukacyjnej.
Informacje dla seniorów
Osoby starsze w celu odpoczynku mogą korzystać z ławek znajdujących się przed budynkiem kasy. W razie potrzeby istnieje możliwość zamówienia wsparcia asystenta po zgłoszeniu z dwutygodniowym wyprzedzeniem.
W kasie dostępne są bilety ulgowe, które można zakupić po okazaniu legitymacji emeryta lub rencisty.
Informacja dla osób z niepełnosprawnością ruchu
Ze względu na specyfikę terenu podejście na zamek dla osób poruszających się na wózkach jest nie możliwe.
Informacja dla osób z niepełnosprawnością wzroku
Dla osób z niepełnosprawnością wzroku istnieje możliwość zwiedzania z audiodeskrypcja prowadzoną przez przewodnika. Prosimy umówić się z dwutygodniowym wyprzedzeniem. Można zadzwonić lub wysłać mail
Numer telefonu: 885 386 913
E-mail: bsanak@mmz.info.pl
Na teren zamku można wejść z psem przewodnikiem
Informacja dla osób z niepełnosprawnością słuchu
W planach realizacja nagrania filmów w PJM z napisami na temat historii Zamku Lipowiec dostępnych na stronie Muzeum oraz na ekspozycji