Kaplice i kapliczki. Niemi świadkowie wiejskich dróg.
Przydrożne krzyże i kapliczki to nie tylko nieodzowny element Polskiego krajobrazu, to także cząstka ludowej i narodowej kultury. Z wieloma krzyżami, kapliczkami a także figurami świętych wiążą się zarówno ludowe legendy, jak i konkretne wydarzenia historyczne, ludzkie dramaty oraz radości.
Często określane jako dzieła małej architektury stawiane były przy domach, u wylotu dróg wiodących ze wsi, nad wodą, na polach, rozstaju dróg, w lesie. Ich fundatorami były klasztory, szlachta a czasami społeczność wioskowa. Od czasu zniesienia pańszczyzny zamożni gospodarze stawiali krzyże lub kapliczki obok swych chałup, opatrując napisem fundacyjnym świadczącym o tym, kto i w jakiej intencji je zbudował. Wykonywali je miejscowi rzemieślnicy a autorami rzeźb byli lokalni świątkarze.
Krzyże i kapliczki fundowano w różnych intencjach, które się wzajemnie przenikały. Krzyż kierował myśli ku Bogu, ofierze Pana Jezusa, uświęcał miejsca wiecznego spoczynku. Kapliczka, a także figura świętego na słupie bądź na kolumnie, odwoływały się do pośrednictwa Matki Boskiej lub poszczególnych ściętych, jako że w pobożności ludu ważną odgrywał kult świętych zwłaszcza konkretnych ich wizerunków, słynących łaskami.
Na terenie gminy Babice dominują różnorodne formy kapliczek poświęcone kultowi maryjnemu. Wynika to z roli, jaka Bogarodzica pełniła w światopoglądzie ludowym jako Matka, Opiekunka i Orędowniczka w wielu istotnych sprawach życiowych. Spośród kanonu świętych, podobnie jak i na terenie całego naszego kraju, najwięcej kapliczek mają świeci Jan Nepomucen i Florian. Do nich bowiem zwracano się przy zagrożeniach dwoma potężnymi żywiołami – wodą i ogniem. Wędrując wśród malowniczych terenów Rozkochowa, Babic, Wygiełzowa, Jankowic, Olszyn, Mętkowa czy Zagórza odnajdziemy wizerunki także innych popularnych świętych: św. Rozalię, wzywaną ku obronie przed zarazą i chorobami zakaźnymi, św. Piotra patrona papieży, piekarzy, żniwiarzy, rzeźników, szklarzy, stolarzy, szewców, zegarmistrzów, kowali, garncarzy, zdunów, budowniczych mostów, kamieniarzy, sieciowników, sukienników, foluszników, rybaków, żeglarzy, św. Józefa patron konających, rodzin, ojców, rzemieślników, robotników, ekonomistów, wielu krajów świata, diecezji i miast. czy św. Ignacego Loyolę patrona matek oczekujących potomstwa oraz rodzących kobiet, żołnierzy oraz wszystkich rekolekcji w Kościele katolickim.
Bogactwo form i motywów małej architektury sakralnej Polskiego krajobrazu sprawia, iż jest ona nie tylko obiektem kultu religijnego, ale również zabytkiem, znakiem łączącym współczesność z poprzednimi pokoleniami. Współcześnie także buduje się kapliczki i wznosi krzyże, ale ich liczba jest nieporównywalna z powstałymi przed II wojna światową.
Wystawa czasowa: „Kaplice i kapliczki. Niemi świadkowie wiejskich dróg”
Czas ekspozycji: 1 maja – 31 października 2017 r .
Miejsce ekspozycji: Kruchta Kościoła z Ryczowa. Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec
Scenariusz i realizacja: Agnieszka Oczkowska
Autor zdjęć: Robert Rejdych.
Współpraca: Stanisława Dusza, Mirosław Grzywnowicz, Ewa Szczepańska, Dominik Knapik
