Historia
Rezydencję wzniesiono w stylu eklektycznym z elementami
gotyku i renesansu.
Dwór zbudowany wg projektu Teodora Talowskiego dla Żeleńskich. Grodkowice
należały do rodziny Żeleńskich od roku 1623. Majątek zakupił od rodziny
Lanckorońskich Stanisław Żeleński z Łuczanowic. Jego syn Marcjan wzniósł około
1670 roku drewniany dwór, który istniał do 1903 roku. Rozkwit majątku przypadł
na II połowę XIX wieku, gdy gospodarował w nim Stanisław Żeleński. Rozwinięto
wówczas na większą skale hodowlę bydła oraz produkcję wyrobów mlecznych. Po nim
dobra Grodkowice odziedziczył syn Władysław. To on polecił wybudować w 1902
roku nową siedzibę. Ostatnim przed wojną właścicielem pałacu był syn
Władysława, Karol Żeleński, który mieszkał tu z pochodzącą z Węgier żoną do
końca drugiej wojny światowej. W czasie wojny w majątku ukrywano żydów oraz
wspomagano działania AK. Po wojnie, w 1946 roku, majątek został upaństwowiony a
jego właściciel aresztowany przez UB. Pałac przejął Zakład Doświadczalny
Hodowli i Aklimatyzacji Roślin.
Warto nadmienić, że w czasie rabacji chłopskiej w 1846 roku, zginął właściciel Grodkowic
Marcjan – Władysław Żeleński. Miejsce jego śmierci upamiętnia krzyż w ogrodzie,
postawiony przez żonę. Marcjan- Władysław był pierwszym męskim przedstawicielem
Żeleńskich z Grodkowic, który przeszedł na katolicyzm. Rodzina Żeleńskich
wyznawała, bowiem od XVII wieku kalwinizm. W Grodkowicach spędzał wakacje znany
pisarz Tadeusz Żeleński Boy.
Opis
Pałac zbudowano w 1902 r. na planie zbliżonym do kwadratu, z cegły i jasnego kamienia. Zwartą bryłę piętrowego budynku architekt wzbogacił narożną, ukośnie usytuowaną wieżą, loggiami i werandą od strony ogrodu; zaznaczył również obniżeniem wysokości narożną, parterową część kuchenną. Z zewnątrz ściany zdobi skromny fryz ceglany oraz gładko opracowana kamieniarka obramień okien, drzwi i loggii. Na wieży umieszczono datę budowy, a nad głównym wejściem do pałacu tablicę z sentencją: „Sibi amico et posteritati” („Sobie, przyjacielowi i potomności”). Wejście to prowadzi do centralnie umieszczonego, piętrowego westybulu, który na wysokości drugiej kondygnacji obiega drewniany ganek. W westybulu znajdują się wejścia do poszczególnych pokoi oraz części kuchennej, a także na klatkę schodową, która prowadzi na piętro.
W pobliżu pałacu otoczonego parkiem znajduje się jeszcze wiele interesujących budynków gospodarczych tworzących niegdyś rozległy zespół folwarczny, m.in. czworaki, obory, stajnie i spichlerz.
Rejestr zabytków:
nr rej.: A-480 z 20.05.1983
Bibliografia:
Historia dworu – http://www.polskiezabytki.pl/m/obiekt/2861/Grodkowice/
Opis –Tekst: B. Sanocka (2008)