Od 1 września 2024 r. do 31 sierpnia 2026 r. Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie we współpracy z Liptowskim Muzeum realizuje transgraniczny projekt pt. POLSKO-SŁOWACKA AKADEMIA TRADYCJI. Chronimy, upowszechniamy, udostępniamy. Projekt otrzymał dofinansowanie z Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg Polska-Słowacja 2021-2027.
Zgodnie z wnioskiem o dofinansowanie wartość całkowita tego projektu to 1 123 538,13 EUR, w tym dofinansowanie z Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg Polska-Słowacja 2021-2027 wynosi 898 830,44 EUR, co stanowi 80% wartości kosztów kwalifikowalnych w projekcie, tj. 1 123 538,13 EUR w tym:
-Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie : całkowite koszty (100%) – 322 966,65 EUR, EFRR (80%) – 258 373,27 EUR,
-Liptovské múzeum: całkowite koszty (100%) – 800 571,48 EUR, EFRR (80%) – 640 457,17 EUR,
Krótki opis projektu
Bezsprzecznie potencjał pogranicza drzemie w dziedzictwie kulturowym. Jego ochrona oraz skuteczne i zrównoważone wykorzystanie stanowi jednak prawdziwe wyzwanie dla instytucji kultury i turystyki. Tradycyjne muzea, w których jedynie ogląda się eksponaty odchodzą do lamusa. Dlatego Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie i Liptovské múzeum stawiając wspólnie czoła temu wyzwaniu chcą rozwinąć w ramach projektu potencjał i ofertę dwóch muzeów na wolnym powietrzu: Parku Etnograficznego Krakowiaków Zachodnich w Wygiełzowie i Muzeum wsi liptowskiej w Przybylinie. Skanseny te zapraszają zwiedzających do nieistniejącego już świata małego miasteczka i wsi, w których żyli nasi pradziadkowie. Co istotne, można w nich nie tylko można dotknąć eksponatów, ale także na własnej skórze przekonać się o ich funkcjonalności.
W ramach zaplanowanych działa partnerzy projektu podejmują kompleksowe działania na rzecz zwiększenia zrównoważonego wykorzystania w kulturze i turystyce pogranicza polsko-słowackiego mało znanego dziedzictwa materialnego i niematerialnego obu współpracujących regionów – Małopolski Zachodniej i Liptowa. Są wśród tych działań:
1) działania inwestycyjne polegające na rewitalizacji, rozbudowie i udostępnieniu ekspozycji skansenu w Wygiełzowie oraz w Przybylinie,
2) działania miękkie w ramach „Polsko-słowackiej Akademii Tradycji” edukujące oraz popularyzujące tradycyjne rzemiosło, rękodzieło, kulinaria, stroje i folklor Małopolski Zachodniej i Liptowa.
Dzięki tym działaniom uda się ożywić i uratować od zapomnienia wyjątkową zabudowę pogranicza, ukazać walory historyczne i kulturowe regionu Małopolski Zachodniej i Liptowa, a przez to przekazać kolejnym pokoleniom wiedzę związaną z lokalnymi tradycjami i zachwycić nimi turystów. A to wszystko by wzmocnić rolę kultury i zrównoważonej turystyki w rozwoju gospodarczym pogranicza
Co chcemy osiągnąć?
Głównym celem projektu jest zwiększenie zrównoważonego wykorzystania w kulturze i turystyce pogranicza polsko-słowackiego dziedzictwa materialnego i niematerialnego Małopolski Zachodniej i Liptowa.
Celami szczegółowymi są:
1) Ochrona i udostępnienie dziedzictwa materialnego pogranicza polsko-słowackiego.
2) Rozszerzenie i uatrakcyjnienie oferty edukacyjno-kulturalnej skansenów w Wygiełzowie i w Przybylinie skierowanej do zwiedzających.
3) Zwiększenie świadomości i aktywności społeczności lokalnych pogranicza polsko-słowackiego w zakresie kultywowania tradycji
Do kogo adresowany jest projekt?
Projekt skierowany jest zarówno do mieszkańców z obszaru wsparcia projektu po polskiej i słowackiej stronie i do osób przyjezdnych odwiedzających oba kraje. Rozbudowana i odnowiona infrastruktura skansenu w Wygiełzowie i Przybylinie wraz z odświeżonymi ekspozycjami będzie dla nich nie tylko żywym świadectwem historii tych regionów i codziennego życia naszych przodków, ale i zachętą do aktywnego włączenia się w działania na rzecz kultywowania tradycji lokalnych oraz ochrony dziedzictwa.
Bezpośrednimi beneficjentami projektu będzie Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie i Liptowskie Muzeum.
Jakie zaplanowaliśmy zadania?
Zadanie: ARCHITEKTURA ZAKORZENIONA W TRADYCJI
W ramach pierwszego zadania Muzeum Małopolski Zachodniej wykona na terenie Parku Etnograficznego Krakowiaków Zachodnich w Wygiełzowie rewitalizację – zagospodarowania terenów zielonych wokół spichlerza z Borka z 1779 r. w tym udostępnienie wejścia na teren skansenu dla osób ze specjalnymi potrzebami (pochylnia, schody, ścieżka, mała infrastruktura).
Z kolei Liptovské muzeum w ramach działań zaplanowanych na terenie Muzeum Wsi Liptowskiej:
1) przeprowadzi prace konserwatorskie i restauratorskie kościoła Maryi Panny z Liptovskej Mary i jego ogrodzenia,
2) wymieni pokrycie dachu na 7 obiektach: wozowni z Malužiny, dworze rodziny Lehockych z Paludzy i 5 spichlerzach z Hubovej,
3) przeniesie na teren skansenu i podda renowacji XIX-wieczny spichlerz z obecnego Przybylina.
Inwestycje te z jednej strony chronią i udostępniają dziedzictwo materialne Małopolski Zachodniej i Liptowa, a z drugiej strony stwarzają odpowiednią przestrzeń do realizacji działań zaplanowanych w ramach „Polsko-Słowackiej Akademii Tradycji”.
Zadanie: POLSKO-SŁOWACKA AKADEMIA TRADYCJI
Polsko-Słowacka Akademia Tradycji obejmuje szereg komplementarnych działań miękkich związanych z tradycjami pogranicza w tym rzemiosło, rękodzieło, kulinaria, stroje, folklor Małopolski Zachodniej i Liptowa. Realizowane będą głównie w odświeżonych przestrzeniach obu skansenów.
Muzeum Małopolski Zachodniej zaplanowało:
1) Cykl warsztatów edukacyjnych pn.,,W kręgu tradycji, muzyki i tańca’’ w spichlerzu z Bobrka
2) Impreza pn.,,Folkowisko, w kręgu Krakowiaków i Liptowiaków’’promująca rzemiosło, rękodzieło, kulinaria, stroje, folklor
3) Konferencja naukowa pn.,,Przy chłopskim stole” poświęcona kulinarnemu dziedzictwu pogranicza.
4) Wydanie pl-sk książki kucharskiej,,Od Halušzek do Hulajdów”
5) Utworzenie stałej ekspozycji poświęconej strojom ludowym Krakowiaków Zachodnich
Z kolei Liptowskie Muzeum zrealizuje:
1) Cykl działań edukacyjnych o (NIE)zapomnianym rzemiośle (np.koronki) w tym lekcje muzealne „U Pana Majstra w pracowni”
2) Cykl 4 wystaw „Rzemiosło z tradycją i przyszłością”:obuwnictwo, farbiarstwo, tekstylne, bednarstwo, murarstwo
3) Realizacja działań związanych z przeniesieniem spichlerza z Przybyliny w tym: prelekcja, lekcje muzealne, utworzenie ekspozycji poświęconej przechowywaniu żywności i narzędzi
4) Realizacja działań poświęconych powroźnictwu w tym: kwerendy archiwalne i badania, wystawa, publikacja, warsztaty
5) Audioprzewodnik po skansenie dla osób z wadą wzroku i obcojęzycznych
Ponadto każdy z partnerów będzie realizował działania związane z komunikacją i obsługą projektu.
Wskaźniki projektu
-Liczba obiektów kulturalnych i turystycznych objętych wsparciem – 2szt.
-Liczba wspartych obiektów o charakterze nie zabytkowym – 10 szt.
-Uczestnictwo we wspólnych działaniach transgranicznych – 1 165 osób
-Liczba zrealizowanych wydarzeń kulturalnych – 13 szt.
-Organizacje współpracujące ponad granicami – 2 organizacje
-Liczba osób odwiedzających obiekty kulturalne i turystyczne objęte wsparciem – 113 400,00 odwiedzających/rok
-Organizacje współpracujące ponad granicami po zakończeniu projektu – 2 organizacje
Jakie będą efekty?
– rozwój innowacyjnych form udostępniania dziedzictwa kulturowego, jakimi są „muzea na wolnym powietrzu” w Wygiełzowie i w Przybylinie oraz ich oferty edukacyjno-kulturalnej skierowanej do zwiedzających,
– uzupełnienie zasobów infrastrukturalnych, poprawa stanu technicznego i estetycznego obiektów dziedzictwa kulturowego, nadanie części z nich nowe funkcji oraz zwiększenie możliwości dostępu dla zwiedzających (w tym osób ze specjalnymi potrzebami wynikającymi np. z niepełnosprawności),
– wzmocnienie roli kultury i zrównoważonej turystyki w rozwoju gospodarczym, włączeniu społecznym, innowacjach społecznych tego regionu pogranicza.
Jak się z nami skontaktować?
Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie (Partner wiodący)
Ul. Podzamcze 1
32-551 Wygiełzów
sekretariat@mmz.info.pl
www.mmz.info.pl
Osoba do kontaktu: Beata Sanak
Liptovské múzeum
Ul. Námestie Š. N. Hýroša 10
034 50 Ružomberok
sekretariat@liptovskemuzeum.sk
www.liptovskemuzeum.sk
Osoba do kontaktu: Marta Rusnáková
POĽSKO-SLOVENSKÁ AKADÉMIA TRADÍCIÍ. Chránime, šírime, sprístupňujeme
Od 1. septembra 2024 do 31. augusta 2026 Múzeum západného Malopoľska vo Wygiełzowe v spolupráci s Liptovským muzeom Liptovské muzeum realizuje cezhraničný projekt s názvom POĽSKO-SLOVENSKÁ AKADÉMIA TRADÍCIÍ. Chránime, šírime, sprístupňujeme. Projekt získal finančné prostriedky z Európskeho fondu regionálneho rozvoja Európskej únie v rámci programu Interreg Poľsko – Slovensko 2021-2027.
Podľa žiadosti o financovanie je celková hodnota tohto projektu 1 123 538,13 EUR, vrátane finančných prostriedkov EÚ z Európskeho fondu regionálneho rozvoja v rámci programu Interreg Poľsko-Slovensko 2021-2027 je 898 830,44 EUR, čo predstavuje 80 % oprávnených nákladov v projekte, t. j. 1 123 538,13 EUR vrátane:
-Múzeum západného Malopoľska vo Wygiełzowe: celková hodnota (100%) – 322 966,65 EUR, EFRR (80%) – 258 373,27 EUR,
-Liptovské múzeum: celková hodnota (100%) – 800 571,48 EUR, EFRR (80%) – 640 457,17 EUR,
STRUČNÝ OPIS PROJEKTU
Potenciál pohraničia nepochybne spočíva v jeho kultúrnom dedičstve. Jeho ochrana a efektívne a trvalo udržateľné využívanie však predstavuje skutočnú výzvu pre kultúrne a turistické inštitúcie. Tradičné múzeá, kde si len prezeráte exponáty, sa stávajú minulosťou. Preto Múzeum západného Malopoľska vo Wygiełzowe a Liptovské múzeum, ktoré spoločne čelia tejto výzve, chcú v rámci projektu rozvinúť potenciál a ponuku dwóch skanzenov: Etnografického parku Západných Krakovčanov vo Wygiełzowe a Múzea liptovskej dediny v Pribyline. Tieto skanzeny pozývajú návštevníkov do už neexistujúceho sveta mestečiek a dedín, kde žili nasi prastarí rodičia. Dôležité je, že exponáty v skanzenoch si môžete nielen ohmatať, ale aj presvedčiť sa o ich funkčnosti.
V rámci plánovaných aktivít partneri projektu prijímajú komplexné opatrenia na zvýšenie udržateľného využívania málo známeho hmotného a nehmotného dedičstva oboch spolupracujúcich regiónov – Západného Malopoľska a Liptova – v kultúre a cestovnom ruchu poľsko-slovenského pohraničia. Tieto aktivity zahŕňajú:
1) investičné aktivity zahŕňajúce revitalizáciu, rozšírenie a sprístupnenie expozície skanzenov vo Wygiełzowe a Pribyline,
2) mäkké aktivity v rámci „Poľsko-slovenskej akadémie tradícií“ vzdelávacie a popularizujúce tradičné remeslá, kuchyňu, kroje a folklór Západného Malopoľska a Liptova.
Vďaka týmto aktivitám bude možné oživiť a zachrániť jedinečnú architektúru pohraničia pred zabudnutím a ukázať historické a kultúrne hodnoty regiónu Západného Malopoľska a Liptova a odovzdávať tak ďalším generáciám poznatky súvisiace s miestnymi tradíciami a potešiť nimi turistov. To všetko pre posilnenie úlohy kultúry a trvalo udržateľného cestovného ruchu v ekonomickom rozvoji pohraničia.
ČO BY SME CHCELI DOSIAHNUŤ?
Hlavným cieľom projektu je zvýšenie udržateľného využívania hmotného a nehmotného dedičstva Západného Malopoľska a Liptova v kultúre a cestovnom ruchu v poľsko-slovenskom pohraničí.
Špecifickými cieľmi sú:
1) Ochrana a sprístupňovanie hmotného dedičstva poľsko-slovenského pohraničia.
2) Rozšírenie a zatraktívnenie vzdelávacej a kultúrnej ponuky skanzenov vo Wygiełzowe a Pribyline adresovanej návštevníkom.
3) Zvyšovanie povedomia a aktivity miestnych komunít v poľsko-slovenskom pohraničí z hľadiska pestovania tradícií.
PRE KOHO JE PROJEKT?
Projekt je adresovaný obyvateľom oprávneného územia projektu na poľskej a slovenskej strane ako aj návštevníkom oboch krajín. Rozšírená a obnovená infraštruktúra skanzenu vo Wygiełzowe a Pribyline spolu s osvieženými expozíciami bude nielen živým svedectvom dejín týchto regiónov a každodenného života našich predkov, ale aj povzbudením k aktívnej účasti v aktivitách zameraných na pestovanie miestnych tradícií a ochranu dedičstva.
Priami prijímatelia projektu budú: Múzeum západného Malopoľska vo Wygiełzowe a Liptovské muzeum.
AKÉ ÚLOHY SME SI NAPLÁNOVALI?
Úloha: ARCHITEKTÚRA ZAKORENENÁ V TRADÍCII
V rámci prvej úlohy Múzeum Západného Malopoľska zrevitalizuje areál Etnografického Parku Západných Krakovčanov vo Wygiełzowe – upraví zelené plochy okolo sýpky z Borka z roku 1779, vrátane sprístupnenia vstupu do skanzenu osobám so špeciálnymi potrebami (rampa, schody, chodník, malá infraštruktúra).
Liptovské múzeum v rámci aktivít plánovaných v areáli Múzea liptovskej dediny:
- zrealizuje konzervačné a reštaurátorské práce pri kostole Panny Márie z Liptovskej Mary a jeho oplotení,
2. vymení strešnú krytinu na 7 objektoch: voziareň z Malužinej, kúria Lehockovcov z Paludze a 5 sýpok z Hubovej,
3. prenesie a zrekonštruuje sýpku z 19. storočia z Pribyliny do areálu skanzenu.
Tieto investície na jednej strane chránia a sprístupňujú hmotné dedičstvo Západného Malopoľska a Liptova, na druhej strane vytvárajú vhodný priestor na realizáciu aktivít plánovaných v rámci „Poľsko-slovenskej akademie tradícií“.
Úloha: POĽSKO-SLOVENSKÁ AKADÉMIA TRADÍCIÍ
Poľsko-slovenská akadémia tradícií zahŕňa množstvo komplementárnych mäkkých aktivít súvisiacich s tradíciami pohraničia,napr. remeslá, ručná výroba, kulinárstvo, kroje, folklór Západného Malopoľska a Liptova.Tieto budú realizované najmä v obnovených priestoroch oboch skanzenov.
Múzeum západného Malopoľska plánuje:
1)Cyklus vzdelávacích workshopov „V okruhu tradícií, hudby a tanca“ v sýpke z obce Bobrek
2)Podujatie „Folkovisko, v kruhu Krakovčanov a Liptákov“ propagujúce remeslá,ručnú výrobu,kulinárstvo,kroje,folklor
3)Vedecká konferencia „Pri sedliackom stole“ venovaná kulinárskemu dedičstvu pohraničia
4)Vydanie pl-sk kuchárskej knihy „Od Halušiek po Hulajdy“
5)Vytvorenie stálej expozície venovanej ľudovým krojom Západných Krakovčanov
Liptovské múzeum bude realizovať:
1)Cyklus vzdelávacích aktivít o (NE)zabudnutom remesle (napr.čipkárstvo) vrátane múzejných lekcií „U pana majstra v dielni“
2)Cyklus 4 výstav „Remeslo s tradíciou a budúcnosťou“:obuvníctvo,farbiarstvo,debnárstvo,murárstvo
3)Realizácia aktivít súvisiacich s prenesením sýpky z Pribyliny vrátane: prednášky,múzejných lekcií,vytvorenia expozície venovanej skladovaniu potravín a expozície náradia
4)Realizácia aktivít venovaných povrazníctvu vrátane: archívna rešerš a výskum,výstava publikácia,workshopy
5)Audiosprievodca skanzenom pre ľudí so zrakovým postihnutím a cudzojazyčných turistov
Okrem toho bude každý partner zabezpečovať komunikáciu a riadenie projektu.
UKAZOVATELE PROJEKTU:
-Počet podporovaných kultúrnych a turistických lokalít – 2
-Počet podporovaných nepamiatkových objektov – 10
-Účasti na spoločných cezhraničných akciách – 1 165
-Počet zrealizovaných kultúrnych podujatí – 13
-Organizácie zapojené do cezhraničnej spolupráce – 2
-Návštevníci podporovaných kultúrnych a turistických lokalít – 113 400,00
-Organizácie zapojené do cezhraničnej spolupráce po dokončení projektu – 2
AKÉ BUDÚ VÝSLEDKY?
– Rozvoj inovatívnych foriem sprístupňovania kultúrneho dedičstva, ako sú „skanzeny“ vo Wygiełzowe a Pribyline, a ich vzdelávacej a kultúrnej ponuky.
– sa doplní infraštruktúra, zlepší sa technický a estetický stav objektov kultúrneho dedičstva, niektoré získajú nové funkcie a zvýšia sa možnosti prístupu pre návštevníkov (vrátane ľudí so špeciálnymi potrebami vyplývajúcimi napr. zo zdravotného postihnutia),
– sa posilní úloha kultúry a trvalo udržateľného cestovného ruchu v ekonomickom rozvoji, sociálnej inklúzii a sociálnych inováciách tohto prihraničného regiónu.
AKO NÁS MÔŽETE KONTAKTOVAŤ?
Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie (Hlavný partner)
Ul. Podzamcze 1
32-551 Wygiełzów
sekretariat@mmz.info.pl
www.mmz.info.pl
Kontaktná osoba: Beata Sanak
Liptovské múzeum
Ul. Námestie Š. N. Hýroša 10
034 50 Ružomberok
sekretariat@liptovskemuzeum.sk
www.liptovskemuzeum.sk
Kontaktná osoba: Marta Rusnáková
Aktualności
Pierwszy przegląd realizacji projektu pt. „POLSKO-SŁOWACKA AKADEMIA TRADYCJI. Chronimy, upowszechniamy, udostępniamy”.
13.09.2024
W dniu 12.09.2024 r. Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie, jako Partner Wiodący zorganizował spotkanie w ramach projektu pt. „POLSKO-SŁOWACKA AKADEMIA TRADYCJI. Chronimy, upowszechniamy, udostępniamy”.
Spotkanie to miało charakter pierwszego przeglądu realizacji projektu.
Wzięli w nim udział przedstawiciele: Wspólnego Sekretariatu (pani Agnieszka Skrzypek, pan Piotr Biel), Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego (pan Wiesław Owsiak, pan Grzegorz Prokop), Regionalnego Punktu Kontaktowego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego (pani Dorota Leśniak), Regionalnego Punktu Kontaktowego Kraju Żylińskiego (pan Tomáš Bela), partnerów projektu: Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie (pan Marek Bębenek, pani Beata Sanak, pani Elżbieta Kożuch, pan Marek Golonka), Muzeum Liptowskiego (pan Martin Hromada, pani Marta Rusnáková) oraz Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej TATRY (pani Anna Sowińska).
Na początku spotkania pani Beata Sanak -zastępca dyrektora ds. merytorycznych w Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie, powitała zebranych i przedstawiła główny cel spotkania, którym był pierwszy przegląd realizacji ww. polsko-słowackiego projektu. Następnie przybliżyła główne założenia projektu, jego cele i zakres w części dotyczącej Muzeum Małopolski Zachodniej w Wygiełzowie. Kolejno o planowanych działaniach partnera słowackiego – Muzeum Liptowskiego opowiedziała pani Marta Rusnáková. W dalszej części pani Anna Sowińska omówiła harmonogram i planowane w projekcie wskaźniki. Krótkiej analizie poddała także spodziewane wyzwania i ryzyka. Omówiła również ogólne zasady związane z prawidłową realizacji projektu.
Na zakończenie spotkania przedstawiciele Wspólnego Sekretariatu: pani Agnieszka Skrzypek i pan Piotr Biel oraz Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego: pan Wiesław Owsiak przedstawili praktyczne wskazówki i rekomendacje dotyczące dalszych etapów realizacji projektu (m.in. składanie harmonogramów płatności, szacowanie wartości zamówienia, przygotowywanie dokumentacji zdjęciowej z wydarzeń).
