„BOGU NA CHWAŁĘ, LUDZIOM NA POŻYTEK”
Od marca 2020 r. do listopada 2020 r. Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec we współpracy z Liptovskim múzeum v Ružomberku realizuje transgraniczny mikroprojekt wspólny pt. „BOGU NA CHWAŁĘ, LUDZIOM NA POŻYTEK” współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu „Tatry” w ramach Programu Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020.
Wartość tego mikroprojektu to 113 486,99 €, w tym dofinansowanie z Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020 wynosi 96 463,93 EUR, co stanowi 85% wartości kosztów kwalifikowalnych w mikroprojekcie.
Dla Partnera Wiodącego Muzeum – Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec całość wydatków kwalifikowalnych wynosi 46 014,11 EUR z czego:
– 39 111,99 EUR stanowi dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
– 2 300,70 EUR to dofinansowanie z budżetu państwa Rzeczpospolitej Polskiej,
– 4 601,42 EUR to wkład własny.
DLACZEGO REALIZUJEMY MIKROPROJEKT?
„Bogu na chwałę, ludziom na pożytek” to zawołanie ochotniczych straży pożarnych, które pochodzi z pierwszej połowy XIX wieku. Bardzo dobrze oddaje ono charakter powołania i pasji, czyli tego, czym jest bycie strażakiem ochotnikiem. Od blisko 150 lat powstające oddolnie ochotnicze straże pożarne odegrały istotną rolę w budowaniu społeczności lokalnych i organizowaniu życia codziennego wsi i miasteczek. Strażacy ochotnicy służyli mieszkańcom w zagrożeniach pożarami w czasach, gdy zabudowa wsi i miasteczek była w większości drewniana. Organizowali także życie społeczne, kulturowe i oświatowe, tworzyli system samopomocy. Pełnili również rolę wychowawczą młodego pokolenia, kształtując jego charakter.
Do dziś zwłaszcza w małych społecznościach wiejskich strażacy ochotnicy cieszą się niesłabnącym szacunkiem. Jednak poświęcenie jakiego wymaga to zajęcie, coraz szybsze tempo życia, zachodzące zmiany społeczne i kulturowe po obu stronach granicy powodują, że wiele społecznych stowarzyszeń, takich jak ochotnicze straże pożarne przeżywa kryzys zmiany pokoleniowej. Ich wieloletnie tradycje powoli zostają zapominane, niszczeją materialne świadectwa ich nieocenionej roli w życiu społeczności lokalnych.
Zatem niniejszy mikroprojekt powstał z potrzeby etnograficznej oceny, usystematyzowania i popularyzacji wiedzy na temat działalności i osiągnięć stowarzyszeń strażackich w regionach PLSK pogranicza reprezentowanych przez obu partnerów.
CO CHCEMY OSIĄGNĄĆ?
Głównym celem projektu jest ochrona i upowszechnianie wspólnego dziedzictwa kulturowego i historycznego związanego z dziejami i rolą ochotniczych straży pożarnych w społecznościach wiejskich na polsko-słowackim pograniczu.
Cele szczegółowe to:
- ochrona i zachowanie materialnych zabytków związanych z pożarnictwem i ich promowanie poprzez rozwój turystyki kulturowej,
- rozszerzenie wspólnej oferty skierowanej do mieszkańców i turystów odwiedzających pogranicza poprzez utworzenie i rewitalizację ekspozycji dotyczących dziejów i roli ochotniczych straży pożarnych na polsko-słowackim pograniczu,
- zwiększenie świadomości i aktywności społeczności lokalnych pogranicza polsko-słowackiego w zakresie kultywowania tradycji ochotniczych straży pożarnych w małych miejscowościach.
DO KOGO ADRESOWANY JEST MIKROPROJEKT?
Projekt adresowany jest do mieszkańców, zwłaszcza dzieci, młodzieży i rodzin, w tym osób z niepełnosprawnościami oraz turystów odwiedzających Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec oraz Liptovskie múzeum v Ružomberku.
JAKIE ZAPLANOWALIŚMY DZIAŁANIA?
Rekonstrukcja zabytkowej remizy strażackiej ze Złotnik wraz z montażem stałej ekspozycji pożarnictwa
Okres realizacji: marzec – sierpień 2020
Na terenie skansenu w Nadwiślańskim Parku Etnograficznym w Wygiełzowie zostanie zrekonstruowana zabytkowa drewniana remiza strażacka z początku XX wieku, pochodząca pierwotnie z miejscowości Złotniki. Remiza była w przeszłości wykorzystywana w działaniach strażaków, a teraz w tym budynku odtworzonym według oryginalnego wzoru znajdzie miejsce stała ekspozycja pożarnicza z muzealnym wyposażeniem.
Rola strażaków ochotników w życiu społecznym i kulturalnym społeczności wiejskiej
Okres realizacji: maj 2020 – listopad 2020
Działania inwestycyjne uzupełnione zostaną działaniami miękkimi. W zrekonstruowanej remizie strażackiej w Nadwiślańskim Parku Etnograficznym w Wygiełzowie zorganizowany zostanie cykl 15 lekcji warsztatowych dla dzieci i młodzieży, w których weźmie udział ok. 300 uczestników. 2 lekcje przeznaczone będą specjalnie dla dzieci z niepełnosprawnościami. Tematyka lekcji związana będzie z historią pożarnictwa i rolą OSP.
Z kolei we wrześniu 2020 planowana jest organizacja konferencji naukowej pn. „Rola strażaków ochotników w życiu społecznym i kulturalnym społeczności wiejskiej”. Będzie ona poświęcona powstawaniu i rozwojowi stowarzyszeń strażackich po obu stronach granicy, roli w życiu społecznym, kulturalnym, sportowym i religijnym itd. W konferencji weźmie udział ok. 70 osób z Polski i ze Słowacji. Podczas konferencji w zrekonstruowanej remizie strażackiej prezentowana będzie mobilna wystawa, którą przygotuje partner słowacki. Referaty zaprezentowane na konferencji zostaną wydane w formie dwujęzycznej publikacji pokonferencyjnej (200 egz.).
Zadania partnera słowackiego
Okres realizacji: marzec 2020 – listopad 2020
Partner słowacki – Liptowskie Muzeum w Rużomberku dokona renowacji dachów z gontów na 3 drewnianych obiektach znajdujących się w Muzeum Wsi Liptowskiej (w remizie strażackiej z Jałowca, w gospodarczej części budynku z Paludzy oraz w domu z bali z Liptowskiego Trnowca). Po stronie słowackiej konserwacji poddane zostaną także eksponaty strażackie np. sikawki, stroje, narzędzia. W odnowionym budynku domu z Liptowskiego Trnowca dodatkowo zostanie umieszczona mobilna wystawa o pożarnictwie. Podczas wydarzenia plenerowego „Strażacka niedziela” obiekty te będą prezentowane.
Ponadto obaj partnerzy będą realizowali działania związane z promocją i zarządzaniem projektem.
JAKIE BĘDĄ EFEKTY?
- Zostaną zachowane 4 materialne zabytki związane z pożarnictwem, funkcjonowaniem ochotniczych straży pożarnych, ich przeszłością i dziejami.
- Zrekonstruowane i odnowione zabytkowe obiekty, w tym dwie remizy strażackie wraz z utworzonymi w nich stałymi ekspozycjami pożarnictwa staną się nowymi miejscami na mapie turystyki kulturowej polsko-słowackiego pogranicza (uatrakcyjnią ofertę turystyczną obu skansenów).
- Możliwość bezpośredniego udziału w lekcjach warsztatowych, wydarzeniu plenerowym, mobilna wystawa, konferencja i publikacja, zwiedzanie ekspozycji i zabytkowych obiektów uświadomią grupom docelowym potrzebę zachowania, a zarazem kultywowania tradycji OSP.
- Mieszkańcy i turyści, a zwłaszcza dzieci i młodzież podczas licznych działań i wydarzeń (wydarzenie plenerowe, lekcje warsztatowe, mobilna wystawa, konferencja naukowa, publikacja) uzyskają wiedzę na temat różnorodnych aspektów działalności strażaków ochotników oraz aspektów codziennego życia małych społeczności na pograniczu.
Dzięki realizacji wszystkich zaplanowanych w mikroprojekcie działań i osiągnięciu zakładanych efektów możliwa będzie ochrona i upowszechnianie wspólnego dziedzictwa kulturowego i historycznego związanego z dziejami i rolą ochotniczych straży pożarnych w społecznościach wiejskich na polsko-słowackim pograniczu.
W ten sposób zwiększy się poziom zrównoważonego wykorzystania dziedzictwa kulturowego i historycznego przez odwiedzających i mieszkańców.
JAK SIĘ Z NAMI SKONTAKTOWAĆ?
Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec
ul. Podzamcze 1, Wygiełzów
32-551 Babice
dyrektor@mnpe.pl
www.mnpe.pl
Osoba do kontaktu: Marek Grabski
Liptovské múzeum v Ružomberku
Námestie Š. N. Hýroša 10
034 50 Ružomberok
sekretariat@liptovskemuzeum.sk
www.liptovskemuzeum.sk
Osoba do kontaktu: Marta Rusnáková
W związku z sytuacją pandemiczną Covid-19, okres realizacji mikroprojektu ,,Bogu na chwałę, ludziom na pożytek” został przedłużony do dnia 31.05.2021.
AKTUALNOŚCI I: https://mmz.info.pl/rekonstrukcja-zabytkowej-remizy-strazackiej-ze-zlotnik/
MATERIAŁ FILMOWY I: https://mmz.info.pl/budowa-remizy-strazackiej-pochodzacej-pierwotnie-z-miejscowosci-zlotniki/
AKTUALNOŚCI II: https://mmz.info.pl/strazacka-niedziela/
AKTUALNOŚCI III: https://mmz.info.pl/wystawa-stala-o-pozarnictwie-bogu-na-chwale-ludziom-na-pozytek/
AKTUALNOŚCI IV: https://mmz.info.pl/otwarcie-stalej-ekspozycji-w-remizie-strazackiej-ze-zlotnik/