Podsumowanie realizacji działań w zakresie mikroprojektu pt. “Bogu na chwałę, ludziom na pożytek”

„BOGU NA CHWAŁĘ, LUDZIOM NA POŻYTEK”

Od marca 2020 r. do końca maja 2021 r. Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec we współpracy z Liptovskim múzeum v Ružomberku realizował transgraniczny mikroprojekt wspólny pt. „Muzeum – Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec” współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz z budżetu państwa za pośrednictwem Euroregionu „Tatry” w ramach Programu Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020.

Wartość tego mikroprojektu zgodnie z zatwierdzonym budżetem to 113 486,99 €, w tym dofinansowanie z Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Interreg V-A Polska-Słowacja 2014-2020 – 96 463,93 EUR (85% wartości kosztów kwalifikowalnych w mikroprojekcie).

Dla Partnera Wiodącego Muzeum – Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec całość przyznanych wydatków kwalifikowalnych wynosiła 46 014,11 EUR z czego:

– 39 111,99 EUR stanowiło dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,

– 2 300,70 EUR to dofinansowanie z budżetu państwa Rzeczpospolitej Polskiej,

– 4 601,42 EUR to wkład własny.

DLACZEGO REALIZOWALIŚMY MIKROPROJEKT?

„Bogu na chwałę, ludziom na pożytek” to zawołanie ochotniczych straży pożarnych, które pochodzi z pierwszej połowy XIX wieku. Bardzo dobrze oddaje ono charakter powołania i pasji, czyli tego, czym jest bycie strażakiem ochotnikiem. Od blisko 150 lat powstające oddolnie ochotnicze straże pożarne odegrały istotną rolę w budowaniu społeczności lokalnych i organizowaniu życia codziennego wsi i miasteczek. Strażacy ochotnicy służyli mieszkańcom w zagrożeniach pożarami w czasach, gdy zabudowa wsi i miasteczek była w większości drewniana. Organizowali także życie społeczne, kulturowe i oświatowe, tworzyli system samopomocy. Pełnili również rolę wychowawczą młodego pokolenia, kształtując jego charakter.

Do dziś zwłaszcza w małych społecznościach wiejskich strażacy ochotnicy cieszą się niesłabnącym szacunkiem. Jednak poświęcenie jakiego wymaga to zajęcie, coraz szybsze tempo życia, zachodzące zmiany społeczne i kulturowe po obu stronach granicy powodują, że wiele społecznych stowarzyszeń, takich jak ochotnicze straże pożarne przeżywa kryzys zmiany pokoleniowej. Ich wieloletnie tradycje powoli zostają zapominane, niszczeją materialne świadectwa ich nieocenionej roli w życiu społeczności lokalnych.

Zatem niniejszy mikroprojekt powstał z potrzeby etnograficznej oceny, usystematyzowania i popularyzacji wiedzy na temat działalności i osiągnięć stowarzyszeń strażackich w regionach PLSK pogranicza reprezentowanych przez obu partnerów.

CO CHCIELIŚMY OSIĄGNĄĆ?

Głównym celem projektu była ochrona i upowszechnianie wspólnego dziedzictwa kulturowego i historycznego związanego z dziejami i rolą ochotniczych straży pożarnych w społecznościach wiejskich na polsko-słowackim pograniczu.

Cele szczegółowe to:

ochrona i zachowanie materialnych zabytków związanych z pożarnictwem i ich promowanie poprzez rozwój turystyki kulturowej,
rozszerzenie wspólnej oferty skierowanej do mieszkańców i turystów odwiedzających pogranicze poprzez utworzenie i rewitalizację ekspozycji dotyczących dziejów i roli ochotniczych straży pożarnych na polsko-słowackim pograniczu,

zwiększenie świadomości i aktywności społeczności lokalnych pogranicza polsko-słowackiego w zakresie kultywowania tradycji ochotniczych straży pożarnych w małych miejscowościach.

DO KOGO ADRESOWANY BYŁ MIKROPROJEKT?

Projekt adresowany był do mieszkańców, zwłaszcza dzieci, młodzieży i rodzin, w tym osób z niepełnosprawnościami oraz turystów odwiedzających Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec oraz Liptovskie múzeum v Ružomberku.

JAKIE ZREALIZOWANO DZIAŁANIA?

Rekonstrukcja zabytkowej remizy strażackiej ze Złotnik wraz z montażem stałej ekspozycji pożarnictwa

Na terenie skansenu w Nadwiślańskim Parku Etnograficznym w Wygiełzowie została zrekonstruowana zabytkowa drewniana remiza strażacka z początku XX wieku, pochodząca pierwotnie z miejscowości Złotniki. Remiza była w przeszłości wykorzystywana w działaniach strażaków, a teraz w tym budynku odtworzonym według oryginalnego wzoru znalazła miejsce stała ekspozycja pożarnicza z muzealnym wyposażeniem.

Rola strażaków ochotników w życiu społecznym i kulturalnym społeczności wiejskiej

Działania inwestycyjne uzupełnione zostały działaniami miękkimi. W zrekonstruowanej remizie strażackiej w Nadwiślańskim Parku Etnograficznym w Wygiełzowie zorganizowany został cykl 15 lekcji warsztatowych dla dzieci i młodzieży. Były też lekcje przeznaczone specjalnie dla dzieci z niepełnosprawnościami. Tematyka lekcji związana była z historią pożarnictwa i rolą OSP.

Z kolei w kwietniu 2021 zorganizowana została w formie on-line konferencja naukowa pn. „Rola strażaków ochotników w życiu społecznym i kulturalnym społeczności wiejskiej”. Była ona poświęcona powstawaniu i rozwojowi stowarzyszeń strażackich po obu stronach granicy, roli w życiu społecznym, kulturalnym, sportowym i religijnym itd. W konferencji wzięło udział ok. 70 osób z Polski i ze Słowacji. Prezentowana była także mobilna wystawa, którą przygotował partner słowacki.

Referaty zaprezentowane na konferencji zostały wydane w formie dwujęzycznej publikacji pokonferencyjnej (200 egz.).

Publikacja-pokonferencyjna-w-ramach-mikroprojektu-Bogu-na-chwałę-ludziom-na-pożytek-1 Pobierz

Zadania partnera słowackiego

Partner słowacki – Liptowskie Muzeum w Rużomberku dokonał renowacji dachów z gontów na 3 drewnianych obiektach znajdujących się w Muzeum Wsi Liptowskiej (w remizie strażackiej z Jałowca, w gospodarczej części budynku z Paludzy oraz w domu z bali z Liptowskiego Trnowca). Po stronie słowackiej konserwacji poddane zostały także eksponaty strażackie np. sikawki, stroje, narzędzia. W odnowionym budynku domu z Liptowskiego Trnowca dodatkowo została umieszczona mobilna wystawa o pożarnictwie. Podczas wydarzenia plenerowego „Strażacka niedziela” obiekty te były prezentowane.

Ponadto obaj partnerzy realizowali także działania związane z promocją i zarządzaniem projektem.

JAKIE SĄ EFEKTY?

Zostały zachowane 4 materialne zabytki związane z pożarnictwem, funkcjonowaniem ochotniczych straży pożarnych, ich przeszłością i dziejami.
Zrekonstruowane i odnowione zabytkowe obiekty, w tym dwie remizy strażackie wraz z utworzonymi w nich stałymi ekspozycjami pożarnictwa stały się nowymi miejscami na mapie turystyki kulturowej polsko-słowackiego pogranicza (uatrakcyjniły ofertę turystyczną obu skansenów).
Możliwość bezpośredniego udziału w lekcjach warsztatowych, wydarzeniu plenerowym, mobilna wystawa, konferencja i publikacja, zwiedzanie ekspozycji i zabytkowych obiektów uświadomiły grupom docelowym potrzebę zachowania, a zarazem kultywowania tradycji OSP.
Mieszkańcy i turyści, a zwłaszcza dzieci i młodzież podczas licznych działań i wydarzeń (wydarzenie plenerowe, lekcje warsztatowe, mobilna wystawa, konferencja naukowa, publikacja) uzyskali wiedzę na temat różnorodnych aspektów działalności strażaków ochotników oraz aspektów codziennego życia małych społeczności na pograniczu.

Dzięki realizacji wszystkich zaplanowanych w mikroprojekcie działań i osiągnięciu zakładanych efektów możliwa była ochrona i upowszechnianie wspólnego dziedzictwa kulturowego i historycznego związanego z dziejami i rolą ochotniczych straży pożarnych w społecznościach wiejskich na polsko-słowackim pograniczu.

W ten sposób zwiększył się poziom zrównoważonego wykorzystania dziedzictwa kulturowego i historycznego przez odwiedzających i mieszkańców.

OSOBY DO KONTAKTU

Ustawienia